خبرگزاری مهر – گروه استان ها: فقط گردانی یکی از آیین‌های منطقه‌ای و فرهنگی استان‌های ترک‌زبان آذربایجان غربی، آذربایجان شرقی و اردبیل است و در فاصله دو چهارشنبه آخر سال و بر اساس سنت‌های محلی حتی پس از تحویل سال توسط فقط چانان اعدام می شود.
آیین فقط در گذشته گشت زنی در مناطق مختلف آذربایجان غربی در آخرین روزهای زمستان و آستانه بهار انجام می شد تا مردم فقط چی را نماد فرا رسیدن بهار می دانستند.
آیین فقط خوانی هم اکنون در برخی از مناطق روستایی آذربایجان غربی نواخته می شود اما با گسترش شهرنشینی و صنعتی شدن زندگی شهری به تدریج رو به افول رفته و به فراموشی سپرده شده است.
چند روز مانده به عید فقط فقط به صورت نمادین، فقطبزی که از تکه های چوب ساخته شده بود در کوچه و خیابان روستاها و شهرها می چرخد و در حالی که اشعاری به زبان ترکی با صدای دلنشین می خواند، آمدن عید را نوید داد و ثواب خود را از مردم گرفت.
آیین فقط گشت زنی در مناطق مختلف آذربایجان غربی در فاصله دو چهارشنبه آخر سال یعنی قلک و احمق چهار شنبه آثار. فقط گردانی ارتباط تنگاتنگی با آداب و رسوم مردم آذربایجان دارد و این رسم فراموش شده در دهه های گذشته با نزدیک شدن به نوروز رواج داشته و مردم منتظر آن بوده اند. فقط چه انتظاری داشتند؟ فقط نماد نشاط بهاری چیست تا آنها را برای استقبال از بهار آماده کنیم.
سنت های قدیمی ریشه در فرهنگ این کشور دارد
فقط این یک عروسک بزی شکل بود که روی چوبی سوار می شد. این بز را روی صفحه ای مربع یا مدور قرار می دادند که وسط آن سوراخ بود و چوب پایه آن از سوراخ وسط بشقاب عبور می کرد. تاکمچی چوب به دست آمده خواهد گرفت و فقط او را روی تخته چوبی حرکت می دهد و با توجه به حرکات، صدای زنگ و غذا شعر می خواند. فقط روی تخته چوبی، نوعی ریتم و آهنگ برای خواندن تاکمچی با آورده شده.
فقط چی می بینم معمولاً دو نفر از اقشار پایین جامعه بودند که به صورت نمادین از تکه های چوب یک بز درست می کردند و با هم وارد روستا می شدند. روستائیان و بچه ها با هم کوچه به کوچه و خانه به خانه راه می رفتند و بز چوبی می رقصیدند. و صاحب خانه به آنها غذا داد.
بر اساس تحقیقات، زمان دقیق این رسم مشخص نیست، اما به دلیل نزدیک بودن به نوروز (اسفند) می توان گفت که اجرای آن با فرا رسیدن عید نوروز نامناسب نبوده است، می تواند این رسم در عرصه های فرهنگی آذربایجان شرقی و استان اردبیل نیز با توجه به فرا رسیدن نوروز برگزار می شود می توان شعرهایی بوده که فقط چی سلام فیلد ذکر شده در این خصوص نیز می تواند مؤید همین مطلب باشد.
بهار آمد بهار آمد به استقبال علی با ذوالفقار آمد به استقبال
سیسین بوی تازه الیز مبارک آیوز الیز هفته ز گونوز مبارک
آیین فقط این را از انجمن روستایی و کشاورزی بخوانید خط آذربایجان متأسفانه با پیشرفت علم و فناوری، صنعتی شدن و گسترش شهرنشینی متولد شد و در نهایت به دلیل نبود بستری برای ارائه آن، عقب نشینی کرد و به فراموشی سپرده شد.
بو اختا قطعه / بویونندا جنگ نختا قطعه / گاهی وعده اولار ماهواره ای / گهدا چخار مشاوره
این بز، بز آختا / ریسمانی به گردنش می بندند / گاهی برده می شود و می فروشد / و گاهی پادشاه می شود و بر تخت می نشیند.
نام ناب جبرئیل گاتورید / تمساح جگین مهر تو رسیدی / مبارک قول داده هدف – شی گوتارد / فصل هزینه ها بایراموز هیجان زده / آیوز، ایلوز، شنبه، گونوز هیجان زده
جناب عالی گابریل نامه ای آورد / همین که آورد به پیغمبر داد / پیامبر دستانش را به آسمان بلند کرد که / عید تازه است. از شما ماه، سال، هفته شما پر برکت باد از شماروز خوبی داشته باشید
امیرالمومنین هیئت مدیره چخاجک / یزیدون بوینونا خدای جدید وارجاگ / سوربت شیرین سو یرینا دودکش / فصل هزینه ها بایراموز هیجان زده / آیوز، ایلوز، شنبه، گونوز هیجان زده
حضرت امیرالمومنین بر عرش ولایت می نشیند / و یزید مهار می شود / و به جای آب در نهرها . شربت ها شیرین جاری می شود / این عید جدید از تو ماه، سال، هفته شما پر برکت باد از توروز خوبی داشته باشید.
گردان سنتی و باستانی در سال های اخیر به فراموشی سپرده شده است
فقط گردانی یکی از آیین های قدیمی این منطقه است و نشان از استقبال مردم آذربایجان غربی به ویژه ارومیه در فصل بهار و نوروز دارد، اما این رسم دیرینه در سال ها گذشته فراموش شده است.
هر یک از آیین های باستانی حافظه از جانب ايجاد كردن و هر یک از نیاکان بار مفهومی و تربیتی و معنوی بالایی دارند که باید زمینه ساز انتقال آنها به نسل بعد شد و آن را دراز کرد و در روز موعود دو شاخ بر سر آن نهاد. فقط چی با همراهش (توبره کش) وارد روستا شد و از یک طرف ده شروع به اجرای مراسم کرد، اهالی روستا و بچه ها به دنبال او رفتند و کوچه به کوچه و خانه به خانه روستا راه افتادند.
فقط چی می بینم پس از خواندن این اشعار، جلوی هر خانه می ایستادند و بانوی خانه در را به روی آنها باز می کرد و به رسم معمول به آنها شکر، چای، بلغور، نان، روغن یا مبلغی پول می داد و می فرستاد. در راهشان. در نهایت، مواد جمع بیاورید بین خود تقسیم می کنند و به این ترتیب رسم به ایام نوروز (اسفند) نزدیک می شود و آن را برای تولد دوباره انجام می دهند. آره طبیعت، برکت بیاورید و در نهایت جمع بیاورید تمهیداتی که این افراد برای ادامه زندگی در روزهای آینده سال انجام داده اند نباید بی ارتباط باشد.
آیین فقط گردانی را می توان با ارزیابی مجدد و شناخت و به کارگیری آن احیا و گسترش داد، اما شرط تحقق این مهم این است که مدیران فرهنگی کشور احیای آن را وظیفه خود بدانند و از فراموش نشدن آن جلوگیری کنند. تا در ایام نوروز فقط به بیدار شدن فکر کنند و از این رسم استفاده نکنیم و باور کنیم که این عروسک شاد می تواند در شادی ها و غم ها و افکارمان نسبت به جامعه به ما کمک کند.
حضور طبیعت در آستانه بهار فقط چی می بینم در محلات و روستاهای منطقه آذربایجان از جمله شهر ارومیه فرا رسیدن نوروز را اعلام می کنند. فقط چی می بینم قله های شاد این عید ملی.